Δελμούζος, Αλέξανδρος

(Άμφισσα 1880 – Αθήνα 1956). Εκπαιδευτικός. Υπήρξε υπέρμαχος της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και του δημοτικισμού. Σπούδασε στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και μετά στη Γερμανία. Οι παιδαγωγικές του αντιλήψεις, βάσει των οποίων οργάνωσε το νεοσύστατο Παρθεναγωγείο Βόλου το 1908, προκάλεσαν σφοδρές και ποικίλες αντιδράσεις, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα τη διακοπή της λειτουργίας του παρθεναγωγείου (1911). Ο ίδιος, μαζί με άλλους, οδηγήθηκε στη δικαιοσύνη (Ναύπλιο, 27 Απριλίου 1914), με τις κατηγορίες της αθεΐας, των ανατρεπτικών ενεργειών και της προσβολής των ηθών, για τις οποίες το δικαστήριο τον ανακήρυξε αθώο. Υπήρξε από τους ιδρυτές του Εκπαιδευτικού Ομίλου και ανώτατος επόπτης της δημοτικής εκπαίδευσης κατά την περίοδο 1917-20 (τότε έγινε και η πρώτη προσπάθεια να καθιερωθεί η δημοτική στις πρώτες τάξεις του δημοτικού). Ξαναπήγε στη Γερμανία μετά την πολιτική μεταβολή του 1920 για να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Επέστρεψε στην Ελλάδα μετά το 1922 και ανέλαβε τη διεύθυνση του Μαράσλειου Διδασκαλείου (1923-26), όπου προσπάθησε να εφαρμόσει τις αρχές του Εκπαιδευτικού Ομίλου, σε συνδυασμό με τις μεθόδους του Σχολείου Εργασίας. Τη δραστηριότητα του ανέκοψε η δικτατορία Πάγκαλου. Μετά τη διάσπαση του Εκπαιδευτικού Ομίλου (1927), αξιοποίησε την πλούσια εμπειρία του στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ως καθηγητής παιδαγωγικής (1929-34 και 1936-38). Το συγγραφικό του έργο είναι πλουσιότατο: Σαν παραμύθι (εξιστόρηση της περιπέτειας του παρθεναγωγείου Βόλου, 1911), Δημοτικισμός και παιδεία (1926), Οι πρώτες προσπάθειες στο Μαράσλειο (με τη συνεργασία του προσωπικού, 1930), Παιδεία και κόμμα (1941), Το πρόβλημα της φιλοσοφικής σχολής (1944), Μελέτες και πάρεργα (μεταθανάτια έκδοση, 1958) κ.ά. Ο Αλέξανδρος Δελμούζος υπήρξε ένας από τους ιδρυτές του «Εκπαιδευτικού Ομίλου» και καθηγητής της παιδαγωγικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.